Toda la historia

Korporazioko kooperatiben salmentek beste mugarri bat ezarri zuten, 200.000 milioi pezetaren muga, 1.200 milioi euroren muga gainditu zuten. Halaber, esportazioek beste zifra borobila erdietsi zuten: 240 milioi euro (40.000 milioi pezeta). Era berean, esan behar da Ikerlan punta-puntako teknologia izatea eskatzen zuten nazioarteko hainbat proiektutan zegoela sartuta, Comet, Sprint eta Esprit programa komunitarioetan hain zuzen ere.Ideko Ikerketa eta Garapen Zentroa sortu zen, informatika bitartekorik aurreratuenekin eta 1,6 milioi euro (270 milioi pezeta) inbertituz. Fagorreko Batzar Nagusiak Fabrelec –egun Edesa– elkartzea onartu zuen. Danobatek eta Soralucek makina erremintaren sektorean izandako eskaerarik handiena lortu zuten elkarrekin. Izan ere, Txekoslovakiako Agrocet enpresarentzat 80 metro luze zen eta 9,38 milioi euro balio zuen fabrikazio linea ekoiztu zuten. Era berean, OnaPres kooperatibak ekialdeko Alemaniara 960.000 euro balio zuten bi prentsa hidrauliko saldu zituen. Orklik etxeko tresna elektriko txikien sektoreari eta banaketa makina industrialen fabrikatzaileei zuzenduriko elektrobalbulen produkzioari ekin zion.

MONDRAGON Korporazioaren aktiboak 3.966,68 milioi euro (660.000 milioi pezeta) ingurukoak ziren eta Baliabide Propioek 1.200 milioi euroren muga erdietsi zuten. Lagun Arok abenduaren 31n 19.967 bazkideri eta 46.616 familia onuraduni ematen zizkien asistentzia eta aurreikuspena.
Fagor Arrasatek historiakoeskaerarik handiena lortu zuen makina-erremintaren sektorean. 20 milioi euroko eskaria zen eta Volkswagen Seat enpresarentzat estanpazio automatizatuko lau sistema ekoiztu behar zituen. Kontseilu Errektoreek Victorio Luzuriaga erosteko proposamena onetsi ondoren, Fagor Ederlan eta Fagor Taldearen Batzar Nagusien esanera jarri zen, behin betiko onetsi zezaten. Soraluce kooperatibak kontratua sinatu zuen ITPrekin, hegazkin turbo propultsatuetarako motor piezak mekanizatzeko sistema malgua fabrikatzeko. ITPk industria aeronautikoan duen ezagutza eta Soralucek sistema malguetarako mekanizazioan duen ezagutza elkarrekin jarri zituzten.

Ekitaldi zaila izan zen urte honetakoa; izan ere, Inbertsio Ondasunen sektorearekin loturiko enpresen egoera kaskarrari, Kontsumo eta Zerbitzu Ondasunen eskariak behera egitea gehitu zitzaion. Dena delarik, egoera horretan ere Korporazioko kooperatibek lanpostuen kopurua igo egin zuten eta 1992ko amaiera aldean Euskal Autonomia…
Erkidegoan sorturiko aberastasunaren 25 euro bakoitzeko euro bat MONDRAGON kooperatibek garaturiko jardueretatik zetorren. ESA, Europar Agentzia Espazialak, Coprecik fabrikatzen dituen sentsoreak aukeratu zituen Ariane 5 koheteari aplikatzeko. Fagor Automationek Teknologia Berrikuntzari zuzenduriko Urrezko Domina jaso zuen, orduko Txekoslovakiako –egun Txekiar Errepublika– Brnoko Ingeniaritza eta Makina-Erremintaren Nazioarteko Azokaren Antolamendu Batzordearen eskutik. Banaketa Taldearen salmentek % 26ko igoera izan zuten. Aipatzekoa da, halaber, Valentziako Consum kooperatiba MCCn sartu izana. T.U. Lankide aldizkariak egindako elkarrizketa batean, Iñaki Lopez de Arriortuak MONDRAGON Esperientzia Kooperatiboarekiko lilura azaldu zuen.

Urte honetako uztailean egin zen Kooperatiben V. Kongresua, eta Kooperatiben Sozietate Egiturari buruzko Oinarrizko Araua onetsi zen. Euskadiko Kutxaren Plan Estrategiko berriak MCCren korporazio eredua bultzatzea eta kooperatiben finantza hornitzaileak dibertsifikatzeko politika eta zerbitzuen kalitatea hobetzea jasotzen zituen.
Irizarren Century autobusa Britainia Handiko errepideetan barrena zebilen; ekoizleak inbertsio handiak egin behar izan zituen ibilgailuak Erresuma Batuan eta Irlandan ezkerretik gidatzeko indarrean dauden arauetara egokitzeko.
Fagor Arrasateren gaitasun logistikoa proban jarri zen, General Electric etxearentzat egin zuen hozkailuen ateak fabrikatzeko linea automatizatua hegazkinez Amerikako Estatu Batuetara bidali behar izan zuenean.50 tona pisatzen zuen lineak.

Hogei urte Arizmendiarrieta zendu zela eta berrogei MONDRAGON Esperientzia Kooperatiboa abian jarri zenetik. “On Jose Mariari eskain diezaiokegun omenaldirik onena Taldea egitea da” zioen T.U. Lankide aldizkarian argitaratu zen artikulu batek; pentsamendu hori indarrean dago eta ez du esanahirik galdu.
Kooperatiba taldearen garapenean eragin handia izan du gauzatu den inbertsioen politikak. Inbertsio kuantitatibo eta kualitatibo handiak egin dira eta horrekin bat etorri da enpleguaren hazkundea: urte amaieran 30.000 lanpostuen muga gainditu zen. Finantza Taldeari lotutako aseguru eta leasing jarduerek alor honen heldutasuna erakusten duen beste mugarri bat ezarri zuten, eta bi negozioek 6 milioi euroko emaitza bateratua lortu zuten, egindako aurreikuspenak gaindituz. Urssa kooperatiba lan handietan sartua zen, Bilbon Guggenheim Bilbao eraikinaren metalezko egitura erraldoia egiten ari zen, Kataluniako Baix Llobregat eskualdean bi zubibide eraikitzen ari zen eta Txinan Luo Huang-eko zentral termikorako 7,8 milioi euro balio izan zuen metalezko egitura hornitu zuen.

Urte honetan, MONDRAGON kooperatibek Euskadiko enpleguaren % 3,1, Barne Produktu Gordinaren % 4,5 eta esportazioen % 9,3 eragin zuten. Beste era batera esanda, euskal ekonomiaren aberastasunean sortzen zen 100 euro bakoitzeko 4,5 euro Korporazioko enpresen jarduerek eragiten zituzten.
Bizkaitik enpresa berri bat sartu zen taldean: Consonni, Osagaien Dibisioan; eta Gipuzkoatik etxeko galdara indibidualen fabrikatzailea den Domusa. Halaber, taldean sartu zen Kataluniako Ecotècnia kooperatiba, aerosorgailuak edo haize errotak produzitzen dituen enpresa.1998. urtea bikaina izan zen Irizar kooperatibarentzat, Ormaiztegin lantegi berria ireki zuen eta salmentak % 52 gehitu. Danobat Taldeak ere antzeko hazkundea izan zuen eta ordu arteko bere historiako ekitaldirik onena burutu zuen. Horren lekuko, lehen makina saldu zuen Japoniako aeronautikaren sektorera. Urte honetan, Mondragon Unibertsitateak bere lehen ikasturtea burutu zuen. 1997an sortua hiru hezkuntza kooperatibaren elkartzetik Mondragon Goi Eskola Politeknikoa Jose Mª Arizmendiarrieta S.Coop., ETEO S. Coop. …

Mende berriko lehen urtean, MONDRAGON taldeak 54.000 langile zituen, Euskadiko Kutxak kudeatutako errekurtsoak 7.037,86 milioi eurokoak ziren eta taldearen salmentak 7.043, 86 milioi eurokoak izan ziren. Aipatzeko modukoa da industri alorreko salmenten ia erdia nazioartean gauzatu izana; 1966. urtean lehen esportazioekin zabaldu zen nazioartean saltzeko bidea industri salmenta osoen % 49 izateraino iritsia zen jada. Irizar kooperatibak EFQM Enpresa Bikaintasunaren Europar Saria jaso zuen. Era honetara burutu zuen Ormaiztegiko kooperatibak arrakastaz beteriko bederatzi urteko zikloa. Turkiako Bamesa enpresak txapa ebaki eta prozesatzeko linea ekoizteko eta Bamesa Celik lantegian instalatzeko kontratua Fagor Arrasateri eman zion. Elkar kooperatibak lantegi berria zabaldu zuen Larrondon (Bizkaia). Fagor Ederlanek Aragoiko Borja herrian lantegi berri bat ireki zuen, ibilgailuen suspentsioko elementuak fabrikatzeko. Hedapena eta elkarlana zabaltzeko plangintzaren barruan, MCCk, Gureak-ek eta ONCEk Enplegu Zentro Berezia ireki zuten Guadalajaran (Gaztela-Mantxa)

Urtea hastearekin batera, indarrean sartu zen Europako moneta berria, Euroa. Dibisa berriak orduko eurogunea osatzen zuten 12 estatuetako txanponei txanda hartu zien. MONDRAGON eredua garatzen hasi zeneko dirua, pezeta, historia zen.
Euroak bere izena 1995eko abenduaren 16an hartu zuen, eta 1999ko lehen egunetik aurrera munduko merkatuetan erabili zen kontabilitate dibisa moduan, ECUa (European Concurrency Unit) ordezkatuz. Euroaren billete eta txanponak 2002ko urtarrilaren 1ean jarri ziren indarrean. Ez ahazteko, eta erreferentzi moduan, pezetaren truke balioa euro bakoitzeko 166,386 pezetan geratu zen. Abendu bukaeran Lagun Aroko mutualisten kolektiboa 27.202 pertsonara iritsi zen, 116 kooperatibaren artean banatuta, 1.252 pertsonako urtez urteko igoera garbiarekin. Urte horretan 48,4 milioi euro ordaindu ziren Erretiro, Alarguntza edo Ezintasun kontzeptuengatik, eta urte amaieran 6.167 pertsona ziren pentsiodun. Prestazio horiek guztiak Ondare Fondo baten bidez bermatu ziren, eta hura urtearen amaieran 2.549 milioi eurokoa zen.

Abenduaren bederatzian Juan Carlos eta Sofia Espainiako errege-erreginek bisita egin zuten MONDRAGON kooperatibetara. Harrera egin zieten Eusko Jaurlaritzako lehendakari Juan Jose Ibarretxek, MONDRAGON Taldeko Kontseilu Orokorreko presidente Jesus Cataniak eta beste agintariek. Garaia Berrikuntza Gunearen lehen harria jartzeko protokolo ekitaldia egin zen eta ondoren Garagartzan, Arrasaten bertan, Fagor Electrodomesticos enpresaren instalazio berriak inauguratu zituzten. Martxoaren 26an, Fagor Electrodomesticosen Batzar Nagusiak, bazkideen % 83ren –2.045 bazkide– aldeko botoarekin, Brandt enpresa frantsesa erostea onartu zuen. Fagorren antzeko neurriko enpresa da, eta aurrera begirako apustua. Fagor Arrasatek prentsa, ekoizpen sistema eta ekoizpen ingeniaritzako fabrikatzaileak, 13 milioi euroko eskaria lortu zuen MB Ciganotto argentinar enpresarako. Becker eroale elektrikoen ekoizle gipuzkoarra eta Loramendi gasteiztarra kooperatiba bihurtu dira, eta beste zazpi kooperatiba ere sartu dira. Eusko Jaurlaritzaren erabaki baten ondorioz, eten egin zen Lagun Arok Arrasaten eskaintzen zuen osasun artapena. Fagor Industrial eta Fagor Minidomesticos enpresek Urrezko Q eskuratu zuten.
2004ko maiatzaren 7 an Esperientzia Kooperatioaren bost fundatzaileetakoa zen Jesús Larrañaga hil zen; argazkian hirugarrenaeskubitik, Fagor Electronicako inaugurazio ekitaldian.

MONDRAGONentzat oro har eta Fagorrentzat bereziki urte berezia izan zen, 50 urte baitziren Ulgor sortu zela. Hori izan zen Korporazioaren enbrioi industriala eta Kooperatiba Esperientziaren abiapuntua. Mende erdi geroago munduan erreferentzia zen. Eta hori urte bikain batean, emaitzei dagokienez.
Merkatuen bilakaera onak finantza aktibitatearen hazkundea ekarri zuen. Euskadiko Kutxak zergak kendu aurretik % 17,1eko hazkundea izan zuen emaitzetan, eta bitartekaritza fondoetan hazkundea % 11,8koa izan zen, eta bezeroei emandako maileguetan egindako inbertsioa % 23,2 gehitu zen. Eroskiren salmenta osoak 6.514 milioi eurora iritsi ziren eta 100 saltoki berri, 86.000 metro karratu, gehitu zituen. MONDRAGON Korporazioaren nazioartekotzea nabaria da. Kontsumo Ondasunen alorreko fakturazioaren % 63 (1.204 milioi euro) nazioartean gauzatu zen, Ekipo Ondasunen alorrean % 20 hazi zen fakturazioa eta horren % 60 (1.626 milioi €) nazioartean egin zen.

Urte zaila eta korapilatsua izan zen MONDRAGON kooperatibentzat. Munduan nazioarte mailako krisi ekonomikoa bizi zen eta horri aurre egin behar izan zitzaion, izaera kooperatiboan sakonduz, elkartasunean eta bazkideen esfortzuan oinarrituta. Eta krisiari aurre egiteko berrikuntza eta nazioartekotzea izan ziren gakoak.
Eroskirentzat kooperatibizazioaren urtea izan da 2008ko ekitaldia. Ezohiko Batzarrean onartu zen eta, horrela, datozen urteetan eta modu mailakatuan, Eroski Taldeko kide diren sozietate anonimoek eta partaidetuek beren enpresa eredua aldatu eta kooperatiba bihurtuko dira, eta langileak soldatapekoak izatetik kooperatiba bazkide izatera pasatuko dira. Euskadiko Kutxaren finantza jarduerak ere antzeman zuen okerrera egindako egoera; hala ere, urtea ondo bukatu zuen. MONDRAGONek nazioartekotzeko ahalegina areagotu zuen, ezarpen berriak eginez, hori baita bertako enplegua ziurtatzeko bide bakarra. Atzerrian 8 ekoizpen planta berri jarri ziren abian, eta horrela 73 ziren jada lanean. Industria Arloaren salmentak 6.283 milioi eurokoak izan ziren, eta % 58,2 (3.656 milioi €) nazioartean gauzatu ziren; horien jaitsiera txikiagoa izan zen (% -2,2koa 2007arekiko).

MONDRAGON Korporazioak irabaziekin amaitu zuen urtea; 178 milioi euro, krisi sakonaren aurreko urtean baino hiru aldiz gehiago. Industriako enplegua emendatu egin zen, langile kopurua, urteko batez bestekoa eginda, 1.378 lanpostutan gehitu zen. Salmentak % 1,2 emendatu ziren, 13.989 eurora iritsiz.
Aurreko urtean hasita hartu ziren neurrien eragina ona izan zen negozioen lehiakortasunean. Kooperatiba taldearen aniztasunak eta bereziki nazioarteko merkatuetan gero eta hedatuagoa izateak eta berrikuntzen eta horien aplikazioen alde emandako pausoek ere zeresan handia izan dute bilakaeran. Horren erakusle: arlo industrialeko salmenten % 21,4 bost urte lehenago ez ziren produktu eta zerbitzu berrietan gauzatu da. Industria Arloak 5.711 milioi euro egin zituen salmentetan (+% 5,6), eta nazioartean egindako salmentak % 63ra izatera iritsi zen. Ugaritu egin dira atzerriko ezarpenak, jada 77 dira, Korporazioa Europan finkatu egin da eta sendotzen ari da gora datozen Txina, Brasil, India eta Errusia bezalako herrialdeetan.

MONDRAGON Esperientzia Kooperatiboak lanean jarraitzen du urte zail bezain garrantzitsu honetan. Urte berezia, Kooperatiben Nazioarteko Urtea den hau aukera ezin hobea eskaintzen baitio MONDRAGON Korporazioari bere eredu berezia ezagutzera emateko. Munduaren aurrean den bezala azaltzeko, egitate sozio-enpresarial kooperatiboa, mundu osoan zabaldua, lehiakorra eta berritzailea. Bere konpromisoan oinarrituta, MONDRAGON urtearen bultzatzailea da, Nazio Batuen Erakundearen Aholku Batzordean partaide. Pauline Green Nazioarteko Kooperatiba Aliantzaren presidenteak TU Lankide aldizkarian azaldu du urtea: “2012 Kooperatiben Nazioarteko Urtea deitu izana oso inportantea da, ezin dugu aukera hau galdu. Milaka lagunek osatutako kooperatiba sarea eta kooperatibak bistan jarriko ditugu. Tokian tokiko, zein estatuetan eta mundu mailan presente diren kooperatibentzat urte garrantzitsua izango da. Kooperatibismo ikusgarri jartzeko estrategia garatu dugu, munduari zer den ooperatibismoa azaldu nahi diogu. Gure xedea mugimendu hau sendotzea, eta edukiz betetzea eta bultzatzea da. Horren bitartez, munduaren ekonomia garatu nahi dugu,…”.

Oro har, 2014ko ekitaldia aski ona izan zen, aurreko urtean baino salmenta maila pixka bat txikiagoarekin, baina inbertsio maila handiarekin, eta taldea osotasunean hartuta lanpostuak mantendu egin dira eta, are gehiago, beste batzuk sortu dira.
2014ko gertaera aipagarrien arloan, kooperatiba guztiek egindako ahaleginak azpimarratu daitezke, Fagor Etxetresnetako krisiak kaltetutako bazkideak birkokatzen saiatzeko. Elkartasunerako ahaleginak ez dauka aurrekaririk, eta kooperatiba guztien inplikazioa eta pertsona asko koordinatzeko lana behar izan da, horri esker lortu ahal izan baita eragindako 1.900 bazkideetatik %90ek dagoeneko enplegurako irtenbide bat izatea.